"Kamienie na szaniec" - zestaw z Gazety Wyborczej

Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec Specjalnością trzeciomajową w owe czasy była manifestacja barw narodowych. Ogromna większość ludzi Małego Sabotażu robiła to w ten sposób, że malowała białą i czerwoną kredą barwy narodowe na murach lub też umieszczała w różnych miejscach małe, biało-czerwone chorągiewki. Zadania te, trudne i ryzykowne wobec skróconej godziny policyjnej i długiego dnia oraz wobec wzmożonej czujności Niemców i ich szpicli, nie zadowalały ambicji ani Alka, ani Rudego. Barwy narodowe? Zgoda! Ale barwy narodowe w takich wielkościach i w takiej formie, żeby miasto je naprawdę widziało. Uradzono zakupić, gdzie się tylko da, płótna białego i czerwonego i uszyć szerokie na kilkadziesiąt centymetrów, parometrowej długości flagi. Flagi te należy zawiesić na drutach tramwajowych i latarniach elektrycznych. Ale jak? Alek i Rudy na pytanie to odpowiedzieli dwiema odmiennymi propozycjami, a ponieważ każdy upierał się przy swoim pomyśle, Zośka zdecydował, że zespoły ich wykonają zadania na sposób różny, według pomysłów swych dowódców. Więc o trzeciomajowym świcie Alek ze swoimi zarzucał na przewody tramwajowe chorągiewki przymocowane do sznurka, na którego końcu był kamień. Był to system „zarzucania”. System ten, być może łatwy dla Polinezyjczyków, jednak bardzo jest trudny dla pozbawionych wprawy warszawiaków. Ileż się młodzi ludzie naklęli i napocili, zanim chorągiewki ich wisiały na drutach! Ale gdy już raz taka chorągiewka zawisła, nie było innego sposobu na jej usunięcie, jak tylko przez sprowadzenie specjalnego wozu tramwajowego lub straży pożarnej. Alek dumny jak paw czyhał z aparatem fotograficznym na te wozy, przyjeżdżające do zdejmowania chorągiewek, a potem promieniejący pokazywał fotografie kolegom. System Rudego był systemem „blokowym”. W jaki sposób dostał Rudy klucz do opuszczania ulicznych latarni elektrycznych, było tajemnicą. Dość, że dostał. W znajomym warsztacie dorobił jeszcze kilka takich kluczy, rozdał je swym chłopcom i przy ich pomocy wieczorem przed Trzecim Maja pospuszczano dziesiątki latarń oraz przymocowano do tych latarń zrolowane chorągiewki owinięte dla zamaskowania czarnym papierem. Rolka taka owiązana była nitką, do nitki dosztukowano długi sznurek, który po wciągnięciu latarni ku górze – zwisał na wysokości około 2 metrów nad ziemią. Wystarczyło pociągnąć za ten zwisający sznurek – aby nitka została zerwana i chorągiewka natychmiast rozwijała się w pełni swej biało-czerwonej krasy. Uczyniono to następnego ranka, trzeciomajowego. Tego dnia z najwyższym kolegą swej grupy, Małym, Rudy objechał wszystkie swe punkty, aby rozwinąć flagi. Niekiedy sznurki, za które trzeba było szarpnąć, zwisały tak wysoko, że Mały stawał przy latarni, Rudy wchodził na ramiona Małego i wspiąwszy się dodatkowo na palce, pociągał sznur. Przed ósmą rano robota była skończona1.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli sformułowanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. Sposób manifestowania barw narodowych przez ludzi Małego Sabotażu nie wymagał wielkiej odwagi. P F
2. Pragnieniem Rudego i Alka było znalezienie sposobu na takie ukazanie biało-czerwonych barw, by zrobić wrażenie na całej Warszawie. P F

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Decyzję o zamanifestowaniu barw narodowych na różne sposoby, w zależności od pomysłów dowódców grup, podjął:

Na podstawie tekstu krótko wyjaśnij, na czym polegały wymienione niżej sposoby manifestowania barw narodowych. Nie cytuj!

a) system „zarzucania”
b) system „blokowy”

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Alka i Rudego w przedstawionym fragmencie Kamieni na szaniec charakteryzują:

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń w odniesieniu do całego utworu Kamienie na szaniec. Wybierz P, jeśli sformułowanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. Alek, Rudy i Zośka to postacie fikcyjne. P F
2. Jednym z wątków w utworze Aleksandra Kamińskiego jest działalność chłopców w służbie Małego Sabotażu. P F

Do podanej tezy sformułuj argument. Zilustruj go innym niż w przytoczonym fragmencie wydarzeniem z Kamieni na szaniec.

Teza: Alek i Rudy wielokrotnie dowiedli swej miłości do ojczyzny.

Spośród lektur obowiązkowych, innych niż Kamienie na szaniec, wybierz tę, której bohater musi podjąć trudne wyzwanie. Podaj tytuł tej lektury oraz jej bohatera. Uzasadnij swój wybór. W uzasadnieniu przywołaj sytuację z tej lektury, ilustrującą twoją argumentację.

Tytuł:
Bohater:
Uzasadnienie:

Książka Kamienie na szaniec doczekała się wielu wydań. Która z okładek2, twoim zdaniem, lepiej oddaje jej treść? W uzasadnieniu odwołaj się do symboli pojawiających się na każdej z nich.

Czyje pojmowanie patriotyzmu było bliższe temu prezentowanemu przez bohaterów Kamieni na szaniec: Skawińskiego z Latarnika Henryka Sienkiewicza czy Jacka Soplicy z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza? Uzasadnij swoją odpowiedź, podając jeden argument. Odwołaj się do utworu, którego bohaterem jest wybrana przez ciebie postać.